Pobeda zavijena u crno

Ljudski gubici Srbije u Prvom svetskom ratu bili su daleko veći od bilo koje zaraćene strane i iznosili čak 28 odsto ukupnog stanovništva...

Izvor: Aleksandar Nedok, Milisav Sekulić, Epilog Prvog svetskog rata u brojkama, posebni broj časopisa „Vojnosanitetski pregled”, br. 65 (,,Srpski vojni sanitet 1917-1918’’)

Povodom razgovora sa unukom maršala Franšea D’Eperea, pukovnikom Kristijanom de Gatinom, objavljenim 5. novembra u „Politici”, na našem sajtu je osvanulo reagovanje jednog čitaoca koji upućuje na interesantan članak objavljen tog dana u francuskoj štampi.



U tom prilogu su navedeni podaci o žrtvama Velikog rata, pa se navodi da je od 1914. do 1918. godine bilo više od osam miliona poginulih i umrlih i oko 600.000 nestalih. Od toga su gubici Nemačke bili 1,9 miliona, Rusije 1,7 miliona, Austrougarske 1,54 miliona, Francuske 1,4 miliona, Engleske 869.000, Italije 750.000, SAD 116.000 i Belgije 41.000 poginulih i umrlih.



Na tom spisku se nije našlo mesta za Srbiju, kao da i nije učestvovala u Prvom svetskom ratu i kao da u odnosu na broj stanovnika u tom ratu upravo ona nije imala najveće žrtve.

Nije jednostavno odgovoriti na pitanje zašto se te žrtve ignorišu, ali nas i to obavezuje da podsetimo kako je srpska pobeda bila zavijena u crno.

U opustošenoj zemlji, kako je to svojevremeno ustanovio istoriopisac Vasa Kazimirović, „ni platna nije bilo dovoljno da bi se na svakoj kući, iz koje je neko poginuo ili bio ubijen, mogao istaći crni barjak, po prastarom običaju”.

Silno ljudstvo je Srbija izgubila u Prvom svetskom ratu, a o ukupnim žrtvama je u istoriografiji relativno često i dugo raspravljano.



Već je na Konferenciji mira u Parizu Srbija saopštila podatak da je u ratu izgubila 1.247.435 ljudi, što je bilo 28 odsto od celokupnog broja stanovnika 1914. godine.

U stenografskim beleškama sa sednica Narodne skupštine od 31. maja i 1. juna 1921. godine, naročito u izlaganju poslanika Živote Milojkovića, navodi se da je od 852.000 vojnika, koliko je Srbija pozvala pod ratnu zastavu, poginulo na ratištima ili umrlo od rana i epidemija 402.435 vojnih obveznika (gotovo 50 odsto mobilisanih). Tako velike vojne gubitke, u odnosu na broj stanovnika, nije imala ni jedna druga država učesnica rata.



Kada je reč o civilnom stanovništvu, gubici su iznosili 845.000, uključujući žene, decu i starije osobe. Samo je epidemija tifusa 1914-1915. godine odnela oko 360.000 života.

Kada je reč o ukupnim žrtvama, u pomenutoj skupštinskoj raspravi iznet je veći broj žrtava (1.356.000) od onog saopštenog na Mirovnoj konferenciji.

Kada se ovim podacima dodaju i teški invalidi, nesposobni za samostalni život u mirnodopskim uslovima, gubici Srbije bili su čak 1.511.415 ljudi. Oko 500.000 nedorasle dece ostalo je bez hranioca, a često i bez oca i bez majke.

Profesor dr Aleksandar Nedok i general-major u penziji Milisav Sekulić, na nedavnom naučnom skupu o „Srpskom vojnom sanitetu”, održanom u amfiteatru Vojnomedicinske akademije, izneli su rezultate sopstvenih istraživanja o ukupnim žrtvama Srbije u Prvom svetskom ratu.

Ukupni vojnički gubici bili su 402.435 (kao što navodi i Kazimirović), a gledano po ratnim godinama, 1914. je poginulo i umrlo 69.022 oficira i vojnika, do septembra 1915. bilo ih je 56.842, od septembra 1915. do marta 1916. poginulo je i umrlo 144.842 oficira i vojnika srpske vojske, od aprila do decembra 1916. godine taj broj je iznosio 7.208, godine 1917. poginulo je i umrlo 2.270 vojnika i oficira, a 1918. njih 7.000.

U bolnicama u okupiranoj Srbiji od 1915. do 1918. godine umrlo je 34.781 bolesnih i ranjenih, a u istom tom periodu u zarobljeničkim logorima umrlo je i ubijeno 81.214 zatočenika.



Nedok i Sekulić se oslanjaju na već navedenu procenu o 1.247.435 ubijenih i umrlih vojnika i civila, iznetu na Konferenciji mira u Parizu (28 odsto ukupnog stanovništva Srbije).

Rezultati istraživanja dr Aleksandra Nedoka i generala Milisava Sekulića govore, pored ostalog, da su posmrtni ostaci 85.856 srpskih vojnika poginulih ili umrlih u Prvom svetskom ratu rasuti čak u 18 država, u 1.815 grobnica.



www.srpskapolitika.com