Prof.Dr.Vojislav Šešelj:Otimanje srpskog jezika..


Višegodišnje zatočenje u tamnici nelegalnog i izrazito antisrpski usmere-
nog Haškog tribunala pružilo mi je priliku da se temeljitije pozabavim ovim
problemom. Proučavajući ogromnu literaturu koja obrađuje uzroke, procese i
posledice razbijanja jugoslovenske države, naišao sam na obilje argumenata da
je Vatikan bio najistaknutiji međunarodni faktor vođenja antisrpske politike i
podgrevanja ratne histerije. Na jednoj od redovnih statusnih konferencija, 31.
januara 2005. godine, povodom procesa koji se protiv mene vodio, javno sam
saopštio da će se moja odbrana zasnivati na osnovnoj tezi da je rimokatolički
papa Jovan Pavle Drugi glavni krivac za sve zločine koji su se desili tokom kr-
vavih građanskih ratova i zapadnjačke agresije. Ta izjava i dodatni podnesci
objavljeni su u knjizi “Đavolov šegrt zločinački rimski papa Jovan Pavle Dru-
gi” (Vojislav Šešelj: Sabrana dela, Srpska radikalna stranka, Beograd 2005.,
knjiga 57.).
Stručnom timu za pomaganje moje odbrane naložio sam da u obliku svo-
jevrsnog naučnoistraživačkog projekta, na osnovu sve dostupne naučne i struč-
ne literature, izradi elaborat kojim se nepobitnim argumentima potkrepljuje
moja osnovna teza. Angažovanjem svih ljudskih, finansijskih, materijalnih i
tehničkih potencijala Srpske radikalne stranke, elaborat je završen u roku kra-
ćem od dve godine i sastoji se iz dve tematske celine, čijom su izradom ruko-
vodili narodni poslanik Zoran Krasić i Elena Božić Talijan, glavni i odgovorni
urednik lista “Velika Srbija”. U okviru serije zbirki dokumenata koji se odno-
se na politikantski haški proces, protiv mene tendenciozno režiran, taj materi-
jal je objavljen u četiri toma: “Pontifeks maksimus satanističke crkve Jovan Pa-
vle Drugi” (knjiga 67.), “Antihristov namesnik zlikovački rimski papa Bene-
dikt šesnaesti” (knjiga 68.), “Vatikan glavno Satanino gnezdo” (knjiga 74.) i
“Rimska kurija večito žedna srpske krvi” (knjiga 75.). Elaborat je urađen kao
obimna i pedantna hrestomatija, koja koncentriše naučne iskaze najkvalitetni-
jih srpskih i stranih istoričara, koji su u svetskoj nauci učinili neprikosnovenim
dokaze o kriminalnoj prirodi Rimokatoličke crkve kao globalne zločinačke or-
ganizacije uopšte i genocidnoj politici mnogih rimskih papa prema srpskom
narodu posebno, kroz vekove i čitave milenijume. Posebno je upečatljivo da se
konkretnim činjenicama političkog manifestovanja zločinačke volje i kriminal-
nih postupaka sagledava kontinuitet genocidnih nasrtaja na srpski narod krsta-
škim ratovima u srednjem veku, različitim oblicima prozelitskih pritisaka i na-
stojanja preko masovnih likvidacija u Prvom i Drugom svetskom ratu, do Tuđ-
manovog progona skoro celog srpskog naroda iz neoustaške hrvatske države.
Sa svoje strane upustio sam se u temeljito proučavanje jednog od najvećih
rimokatoličkih zločinačkih projekata – kreiranja veštačke hrvatske nacije zlo-
upotrebom imena danas gotovo nestalog slovenskog naroda koji je govorio ča-
kavskim jezikom, ostataka kroatizovanih Slovenaca u Hrvatskom zagorju i et-
ničke mase Srba katolika, prethodno denacionalizovanih, a onda snažno verski
i ideološki indoktriniranih. Metodološki postupak, koji sam primenio, bazirao
sam na analizi relevantne istoriografske, lingvističke i političko-teorijske lite-

rature. Saznanja o osnovnoj tematici već dva veka su prisutna u ogromnom
broju naučnih studija i rasprava, ali razasuta po pojedinačnim knjigama i časo-
pisima. Nikada do sada nisu bila na ovaj način sistematizovana, verovatno
zbog krajnje nepovoljnih političkih prilika, koje su karakterisale panslovenske
i jugoslovenske ideološke zablude ili krajnje represivni autokratski režimi, ko-
ji su sebi prisvajali ulogu neprikosnovenih arbitara naučne istine. Uvek je po-
stojao neki razlog zašto se na ovu temu nije dovoljno pisalo, nekada dobra na-
mera da se ne pravi razdor i u očekivanju većeg stepena srpsko-hrvatske soli-
darnosti i uzajamnosti, a nekada goli strah intelektualaca pred opasnošću ugro-
žavanja same fizičke egzistencije ako se ne piše u skladu s propisanim ideolo-
škim obrascima.
Ova studija se sastoji od šest tematskih celina. U pristupnoj raspravi nasto-
jim izložiti osnovni kategorijalni aparat i razjasniti glavne razlike srpskog i hr-
vatskog nacionalnog supstrata, suštinu Rimokatoličke crkve i njenog politič-
kog delovanja, kao i instrumentalizaciju hrvatstva kao najefikasnijeg sredstva
potiskivanja i uništavanja srpskog naroda. Sledi pregled osnovnih postavki hr-
vatske romantičarske i pamfletske istoriografije, pa izlaganje glavnih teza vo-
dećeg hrvatskog istorijskog falsifikatora i istaknutog franjevačkog fratra Domi-
nika Mandića. Potom nastojim kritički rasvetliti pokušaj teorijske interpretaci-
je srpsko-hrvatskih etničkih i kulturnih diferenciranja kroz ideološke postavke
Ive Pilara, kao i izložiti kritičke elaboracije glavnih falsifikatorskih pokušaja.
To je ujedno i podloga za rasvetljavanje pozadine političkih nastojanja vodećih
hrvatskih nacionalnih ideologa od Ljudevita Gaja, Josipa Juraja Štrosmajera,
Franje Račkog, Ivana Mažuranića, Ante Starčevića i Eugena Kvaternika, pre-
ko Antuna i Stjepana Radića, do Vlatka Mačeka i Ante Pavelića. Tako dolazim
do izlaganja osnovnih činjenica o rimokatoličkom genocidu nad srpskim naro-
dom u Drugom svetskom ratu, kao i realizacije vatikanskih zločinačkih nasto-
janja pod jugoslovenskim komunističkim režimom Josipa Broza Tita i hrvat-
skim ustaškim režimom Titovog generala Franje Tuđmana.
Srbi oduvek govore isključivo štokavski. To je njihov izvorni narodni je-
zik i po njemu su se razlikovali od Hrvata kao čakavaca i Slovenaca kao kaj-
kavaca. Štokavština je zajednička srpskom, ruskom, ukrajinskom, beloruskom
i bugarskom jeziku, koji spadaju u istočnoslovensku jezičku grupu. Čakavski i
kajkavski su zapadnoslovenskog porekla i bliski poljskom, češkom i slovač-
kom jeziku. Ono što je hiljadama godina bilo isključivo srpsko, Hrvati danas
svetu predstavljaju kao “hrvatski”jezik. Da bi se ta teza potkrepila, bilo je nu-
žno da se od strane Hrvata decenijama i sistematski prisvajaju srpske narodne
pesme, čak i one koje opevaju podvige Marka Kraljevića kao velikog “hrvat-
skog junaka”. Da bi se to što ubedljivije postiglo, prvo su Ljudevit Gaj, Josip
Juraj Štrosmajer i Franjo Rački dokazivali da su Srbi i Hrvati jedan narod; po-
tom Ante Starčević da su svi Srbi zapravo Hrvati, ismevajući pritom srpsko
ime kao nedostojno. Kad su napokon naučili da govore i pišu srpski jezik, Hr-
vati su ga prisvojili, počeli ubrzano da ga menjaju izmišljajući potpuno nove
reči i izraze, a onda u svojim lingvističkim raspravama tendenciozno srpski

svodili isključivo na ekavski izgovor, dok su čakavski i kajkavski proglašavali
dijalektima štokavskog. Istoričar Tadija Smičiklas je tvrdio da srpski jezik i ne
postoji, dok je lingvista Armin Pavić hvalio srpskog kralja Milana Obrenovića
kako dobro govori hrvatski.
Prisvojivši srpski jezik kao sopstveni književni, Hrvati su ubrzo počeli da
ga koriste kao ključni argument za dokazivanje “hrvatskog” etničkog karakte-
ra određenog stanovništva. Tako je, na primer, Vjekoslav Klaić ustanovio da
svi stanovnici Bosne i Hercegovine govore isključivo štokavski, što po njemu
znači “hrvatski”. Na osnovu toga je izneo tvrdnju da su svi oni Hrvati, mada je
nevoljno priznavao da oni sami sebe ne smatraju i ne zovu Hrvatima, pa čak
potvrdio da se mnogi od njih izjašnjavaju kao Srbi. Ali, s obzirom da je jezik
jedino neprikosnoveno obeležje narodnosti, sama činjenica da svi oni govore
“hrvatski” dovoljan je dokaz da su svi Hrvati, pa ih sad u to treba i ubeđivati.
Naravno, ta priča nije prolazila kod pravoslavnih Srba, ali je upornim nastoja-
njima rimokatoličkih sveštenika pogodno tlo nalazila kod Srba katolika, koji su
postepeno, strpljivim i marljivim misionarskim radom, veštačkim kreiranjem
individualne i kolektivne svesti, preobraćani u hrvatski nacionalni korpus. Cr-
kva i škola su najviše doprinele da se najzagriženiji “Hrvati” stvore od onih ko-
ji u sebi, u etničkom pogledu, nemaju ništa hrvatsko. Da tragedija bude veća,
produbljivanjem verske netrpeljivosti, od Srba katolika su stvarani fanatični
mrzitelji Srpstva. Štrosmajerova đakovačka biskupija je bila glavni centar i ra-
sadnik, u kome su se rimokatolički klerici ideološki obučavali da slavonske
“Šokce” i “Race”, dalmatinske “Latine” i bosanske katolike ubede da su odvaj-
kada Hrvati, kao i da su Hrvati bili i njihovi najstariji preci. Čak se desilo da je
i jedan hercegovački musliman zbog homoseksualnih sklonosti pobegao od
porodice u Dalmaciju, tamo postao rimokatolički fratar i pod imenom Lovro
Ljubuški počeo propovedati da je štokavski hrvatski jezik.
Takva klerikalno-politička akcija podrazumevala je da se iz javnog optica-
ja što efikasnije potisnu spisi Ljudevita Gaja, Šime Ljubića i Vebera Tkalčevi-
ća, koji su svojevremeno otvoreno priznavali da su Hrvati svoj moderni knji-
ževni jezik preuzeli od Srba. Uostalom, ta činjenica bi mogla u provaliju stro-
poštati celu kvazinacionalnu konstrukciju, ukoliko se ne suzbije sa javne sce-
ne zaglušujućom galamom. Jezik je najopipljivije, egzaktno najdokazivije obe-
ležje jednog naroda, s obzirom da krvno poreklo predstavlja biološku, a ne so-
cijalnu kategoriju, a pitanje razvijenosti kolektivne svesti više podleže subjek-
tivnim nego objektivnim sudovima vrednosti. Postoje istorijske okolnosti koje
utiču na određeni narod da preuzme tuđi jezik i potisne sopstveni, obično u pro-
cesu više ili manje prinudne asimilacije. U Francuskoj je to dovelo do nestan-
ka brojnih etničkih grupacija, a Nemci su masovno germanizovali potčinjene
Slovene, dok su Škoti, Velšani i Irci nevoljno, ali ipak definitivno, napuštali
sopstvene jezike i preuzimali engleski. Ali, istorija ne pamti da je jedan narod,
poput hrvatskog, napustio sopstveni jezik zbog nerazvijenosti, gramatičke za-
nemarenosti i književne zakržljalosti, pa prihvatio tuđi. Mogli su, doduše, Hr-
vati obnoviti i usavršiti kajkavski, ugledavši se na Slovence. Mogli su se vrati-

ti čakavskome. Ali tako ne bi bili u stanju da izvrše veliku istorijsku misiju, ko-
ju im je poverila Rimokatolička crkva, da Srbe katolike definitivno odvoje od
sopstvene nacionalne matice.
Pokazalo se da narodi koji su postepeno tuđe jezike preuzimali, poput Je-
vreja, Škota ili Iraca, nisu gubili osnovne osobine svog nacionalnog karaktera.
Hrvati su dva puta sasvim izmenili sopstveni nacionalni karakter i identitet.
Kad su pravi, izvorni Hrvati – čakavci kao narod propali, raspršili se po Evro-
pi, njihova vlastela, preseljavajući se na dodeljene posede na krajnjem zapadu
Slavonije, zatečenim kajkavskim kmetovima vekovima je veštački utiskivala
hrvatski identitet. Novopečeni “Hrvati” kajkavci svakako nisu ni po kom etnič-
kom određenju bili isto što i izvorni Hrvati čakavci. U vreme novog naleta ve-
štačke kroatizacije broj obuhvaćenih Srba-katolika bio je neuporedivo veći od
broja Hrvata čakavaca i “Hrvata” kajkavaca zajedno. Svi stari hrvatski pisani
spomenici, ukoliko nisu na latinskom, uvek su na čakavskom jeziku. Svi stari
srpski spomenici, ako nisu na staroslovenskom, uvek su na štokavskom narod-
nom jeziku. Nigde nema nikakvog traga da su Srbi kao narod ikada govorili
nekim drugim jezikom osim štokavskim. Takođe nema nikakvog traga da su
sve do šesnaestog veka Hrvati govorili ikakvim drugim jezikom osim čakav-
skim. Tek od šesnaestog veka oni zagorsku varijantu kajkavskog postepeno po-
činju nazivati hrvatskim. U najstarijim sačuvanim bosanskim pisanim doku-
mentima s početka trinaestog veka, bosanski banovi svoj narod izričito naziva-
ju srpskim, iako su neki od njih bili katolici i u sukobu sa Nemanjićima. Pored
toga, jezik na kome su izdavali svoje povelje i diplome, bosanski vladari redov-
no nazivaju srpskim jezikom. I Dubrovčani štokavski uvek nazivaju isključivo
srpskim. To kaže i najveći hrvatski intelektualac svih vremena, Vatroslav Jagić.
a) Veštačka izmena karaktera izvorne hrvatske nacije
Pošto su Srbi od Svetog Save imali svoju nacionalnu hrišćansku crkvu is-
točnog obreda – Srpsku pravoslavnu crkvu, ona je postepeno postajala sastav-
ni deo njihovog nacionalnog individualiteta i kolektivne svesti. Ta činjenica sve
do dolaska Turaka nimalo nije ugrožavala srpska nacionalna osećanja Srba ka-
tolika u Primorju, Bosni i Hercegovini. Postojao je u narodu visok stepen ver-
ske tolerancije. Za razliku od pravoslavaca, u Bosni su rimokatolici nepomir-
ljivu netrpeljivost pokazivali prema bogumilima. I Stevan Nemanja je nasilno
eliminisao bogumile u svojoj državi, a mnoge i prognao, pa su utočište našli u
Bosni. Pod turskom okupacijom srpski narod je imao prilično visok stepen
autonomije, koji se upravo ostvarivao kroz Srpsku pravoslavnu crkvu, s obzi-
rom da je i cela Turska bila organizovana kao teokratska država, sa sultanom
koji je, pored svetovne, imao i vrhovnu versku vlast nad muslimanima kao ka-
lif. Srbi koji su otpadali od svoje nacionalne crkve, islamizacijom i katoliče-
njem, često su gubili osećanje srpskog nacionalnog identiteta, ali su sačuvali
srpski jezik – štokavštinu, i tako, bar nesvesno, manifestovali stvarnu etničku
pripadnost.

Staro stanovništvo Dalmacije i Slavonije u celosti se razbežalo sa područ-
ja koje su Turci zauzeli. Naknadno su se tu naselili Srbi iz Bosne i dublje iz Sr-
bije. Ujedno su se izbegli Srbi naseljavali i s druge strane granice, austrijske ili
mletačke, formirajući odbrambeni bedem. Slavonac Petar Matija Katančić
1798. godine pisao je o Crnogorcima, Srbijancima, Bošnjacima, Dalmatincima
i Srbima u Ugarskoj kao o jednom narodu, od koga se Hrvati bitno razlikuju i
uvek su se razlikovali, najviše po jeziku. Štokavski on naziva ilirskim jezikom,
čakavski hrvatskim, a kajkavski slovenačkim. Katančić izričito kaže da svi Sr-
bi govore ilirskim jezikom, a da Srbe još zovu Ilircima ili Vlasima. Drugi is-
taknuti Slavonac, Torkvato Brlić, kaže za sebe da govori srpskim jezikom i da
u Slavoniji žive Srbi “rimokatoličkog i istočnog zakona”. Najveći slavonski pe-
snik, Matija Antun Reljković, za svoj jezik izričito piše da je srpski, baš kao i
bosanski fratar Matija Divković. Danas se situacija suštinski promenila. Što-
kavskim kao književnim jezikom se služe pohrvaćeni Srbi katolici, pohrvaće-
ni Slovenci kajkavci i šačica pravih Hrvata čakavaca, čiji je izvorni jezik osu-
đen na izumiranje, jer im je cela nacija instrumentalizovana kao puko sredstvo
rimokatoličke antisrpske zavere. Time je pravoj hrvatskoj naciji veštački izme-
njen karakter, negirane su joj etničke osobine i istorijski je tragično kompromi-
tovana strašnim zločinima koje je u njeno ime Rimokatolička crkva sistemat-
ski vršila nad pravoslavnim Srbima.
Da kajkavski zapravo nije hrvatski nego slovenački jezik, otvoreno su go-
vorili Ivan Kukuljević i Vatroslav Jagić, a s njima su se slagali istaknuti slavi-
sti Miklošić, Budmani i Daničić. Uostalom, Slovenci kao narod i nemaju nika-
kvog svog drugog jezika osim kajkavštine. Što se čakavštine tiče, njom se kao
jezikom nikada niko nije služio osim Hrvata. Ivan Kukuljević Sakcinski je
1863. godine objavio“Listine hrvatske”, zbirku starih spisa i isprava, iz koje se
vidi da su sve one na čakavskom jeziku i locirane po mestu nastanka, zapadno
od Vrbasa i severno od Cetine. Da bi bar malo pometnje uneo, Sakcinski je u
zbirku ubacio i nekoliko očigledno srpskih listina, na štokavskom. Ni najzna-
čajniji hrvatski pesnik iz vremena preporoda, Stanko Vraz, po tom pitanju ne-
ma nikakvih dilema. On 1843. godine piše da su čakavci jedini pravi Hrvati,
kao i da je čakavski jedini hrvatski jezik. Uostalom, nikada nijedan čakavac ni-
je sebe smatrao ni Srbinom ni Slovencem, ničim drugim osim Hrvatom, niti je
bilo koga ko nije čakavac tretirao kao svoga sunarodnika. Dok Srbi u vreme
turske najezde nisu počeli da se naseljavaju u ranije hrvatske krajeve, dok nije
došlo do izvesnog mešanja sa ostacima starosedelačkog stanovništva i, pre sve-
ga, dok nije počelo njihovo pokatoličavanje, ne postoji nijedan dokument, is-
prava, “listina”, pisan štokavskim, a da ima bilo kakvo hrvatsko obeležje.

b) Razbuktala verska strast umesto naučnih činjenica
Tretiranje, prvo slovenačkih kajkavaca, a potom pokatoličenih srpskih što-
kavaca, kao Hrvata, proizvod je političke volje, a ne rezultat etnološkog istra-
živanja. Ono, dakle, ne može imati nikakvog naučnog uporišta, i umesto doka-
za nudi razbuktalu versku strast, inat i mržnju. Zato je i današnje hrvatstvo ve-
štačka politička kategorija koja nema skoro nikakve veze sa nekadašnjim hr-

vatskim narodom i njegovom državom. Otuda vodi poreklo činjenica da dana-
šnji “Hrvati” govore tri do kraja međusobno izdiferencirana slovenska jezika,
srpski, slovenački i hrvatski, a kao sopstveni književni preuzeli su srpski. Na
toj činjenici se bazira potreba falsifikovanja istorije i svođenja istorijske nauke
na političku pamfletistiku. Posebno je na delu prisvajanje srpske istorije i kul-
turnih tekovina po obrascu kojim se sve što je katoličko, koliko god imalo ube-
dljiv srpski karakter, tretira kao neprikosnoveno “hrvatsko”. Počelo je prisva-
janjem uskočke tradicije i njenih pisanih spomenika, a vrlo brzo se pokazalo da
su apetiti te kvazinacionalne megalomanije prosto nezasiti. Nedostatak nacio-
nalne svesti u masama na čije su upravljanje pretendovali, naterao je političke
i klerikalne ideologe da prvo posegnu za ilirskim ili jugoslovenskim terminom,
kako bi se Srbi, Hrvati i Slovenci tretirali kao jedan jedinstven narod. Potom su
u tom “jedinstvenom” narodu sve što je katoličko proglašavali “hrvatskim”. U
trećoj fazi su koncentrisali nastojanje da se pravoslavni i muslimanski štokav-
ci na teritorijama, na koje je hrvatska ideologija pretendovala, nateraju da pri-
hvate hrvatski nacionalni identitet. Najveći udar su doživeli katolici koji su ču-
vali srpski nacionalni identitet, a najduže su se kroatizaciji odupirali dubrovač-
ki Srbi, među kojima su najistaknutiji Ivan Stojanović, Ljudevit Vuličević, Bal-
tazar Bogišić, Milan Rešetar, Pero Budmani, Melko Čingrija, Matija Ban, Me-
do Pucić, Luka Zore i drugi.
Projektovanje veštačke hrvatske nacije na etničkoj bazi rimokatoličkih
konvertita, koji su otpali od srpske pravoslavne matice, podrazumevalo je oti-
manje tuđih kulturnih vrednosti i prisvajanje istorijskih i duhovnih tradicija. Pri
tom je korišćena standardna mađarska ideološka konstrukcija u kojoj su osnov-
ni kategorijalni aparat predstavljale floskule o hiljadugodišnjoj državnosti, po-
litičkom narodu, istorijskom pravu i navodnom državnom kontinuitetu. Sa svo-
je strane, hrvatska pamfletska istoriografija je sve to začinila neverovatnom do-
zom mitologizacije najstarije prošlosti stvarnog hrvatskog naroda, s kojim da-
našnji “Hrvati” nemaju skoro nikakve etničke veze. Sve do druge polovine de-
vetnaestog veka hrvatstvo uopšte nije postojalo u Dalmaciji, Slavoniji, Bosni,
Hercegovini i Boki Kotorskoj. Gde god se govorilo štokavski, kod pravoslav-
nih Srba je postojala jaka srpska nacionalna svest, a kod rimokatolika kolektiv-
no sećanje na nekadašnje konvertitstvo njihovih predaka i vrlo česti slučajevi
očuvanja krsne slave. Srbi katolici, ako bi vremenom gubili srpsku etničku od-
rednicu, nazivali su se Šokcima, Latinima, kršćanima, Bunjevcima itd. Nikada
i nigde nisu se nazivali Hrvatima, sve do velike političke akcije Štrosmajera i
Račkog koji su ih hrvatizovali pod parolom srpsko-hrvatskog nacionalnog je-
dinstva.

c) Ni pomena od hrvatskog imena u Dalmaciji
Prema podacima koje je na osnovu ogromne literature i sopstvenih istraži-
vanja sistematizovao i teorijski obrazložio Nikola Žutić, “Dalmacija je, poslije
vjekovnih prevjeravanja, u XIX vijeku uglavnom bila srpsko-rimokatolička,
što potvrđuju statistički podaci austrijskih popisa stanovništva iz 1846. i

1850/51. godine. Naime, u Dalmaciji, koja je obuhvatala Dubrovnik i Boku, ži-
vjelo je 330.827 Srba rimokatoličke vjere, dok je pravoslavnih Srba ostalo, po-
slije rimokatoličenja, samo 78.853. Prema austrijskoj statistici, dakle, nema ni
pomena Hrvata ni hrvatskog imena. Cjelokupna dalmatinska populacija svodi-
la se na Srbe rimokatoličke i pravoslavne vjere, u ukupnom broju od 409.685
duša. Prema statističkim podacima iz 1846. u Dalmaciji je živjelo ukupno
393.715 stanovnika. Prema statističkim podacima austrijskog popisa iz 1880.
godine, od 476.000 Srba, pravoslavnih je bilo 79.000. Prema popisu sprovede-
nom 1900. godine, od ukupno 593.000 stanovnika, pravoslavnih je bilo 96.000.
Uvezenom (importovanom) hrvatstvu u Dalmaciji, Dubrovniku i Boki Kotor-
skoj u XX vijeku prethodila je faza stvaranja i širenja hrvatstva u mitološkoj
formi, u drugoj polovini XIX vijeka, od strane političara, biskupa, kanonika i
istoričara, apologeta hrvatstva (koji su uglavnom bili stranog porijekla), i to u
formi tzv. “bijelog” i “crvenog” hrvatstva. U cilju dokazivanja hrvatskog pori-
jekla dubrovačkog stanovništva, a ne srpskog, mitolozi hrvatstva su nastojali
“egzaktnim” spisima dokazati da su u dubrovačkom zaleđu živjeli Hrvati, za-
tim je trebalo dubrovačku književnost jednostavno nazvati hrvatskom, a ne srp-
skom, i s druge strane, što više zapostaviti sve ono što je srpsko “na tako pro-
širenom hrvatskom prostoru”. U cilju eliminisanja Srpstva sa šireg dubrovač-
kog područja bujala je literatura uzdizanja mitskog dalmatinskog hrvatstva.”
(Nikola Žutić: Srbi rimokatolici – takozvani Hrvati, Srpska radikalna stranka,
Beograd 2006., str. 100-101.)
Intenzivna kroatizacija dalmatinskih, dubrovačkih i bokeljskih Srba kato-
lika počela je tek onda kad su austrijske vlasti procenile da im politički odgo-
vara takva totalna denacionalizacija tamošnjeg srpskog stanovništva. Tehnolo-
giju veštačkog kreiranja hrvatske nacionalne svesti do pojedinosti su razradili
jezuitski i franjevački fratri, a glavni politički agitatori u tom smeru bili su Mi-
hovil Pavlinović i Ivo Prodan, vatreni sledbenici Starčevićeve pravaške ideolo-
gije. Pored nametanja novog nacionalnog identiteta lokalnom stanovništvu, za-
lagali su se za ujedinjenje Dalmacije, koja je bila u sastavu Austrije, sa Hrvat-
skom i Slavonijom kao sastavnim delom Mađarske u jedinstvenu banovinu,
kojoj bi u perspektivi bila pripojena Bosna i Hercegovina, kako bi hrvatska na-
cionalna megalomanija bila zadovoljena. To je svakako bilo usklađeno sa te-
žnjama Beča da se bar naknadno obuzda mađarska ekspanzija, posle kolosal-
nih ustupaka koje je Beč učinio Pešti nakon poraza u austrijsko-pruskom ratu,
izgubljenom bitkom kod Sadove.
Državne i verske vlasti su imale podudarne ciljeve i težnje, pa su im i ak-
tivnosti mogle biti maksimalno usklađene. “U Dalmaciji, kao i u drugim po-
krajinama u kojima su živjeli rimokatolici – Hrvati, Rimokatolička crkva pred-
uzimala je niz misionarsko prozelitskih akcija u cilju širenja nacionalnog hrvat-
stva. U cilju pridobijanja što većeg broja Hrvata za ideologiju Rimske crkve,
ali i pridobijanja Srba rimokatolika, vatikanska propaganda je proglasila Maj-
ku Božju za “kraljicu Hrvata”. Proslave tzv. “hrvatskih jubileja” i intenzivna
prozelitska aktivnost organizacija Katoličke akcije, imali su jakog propagand-

nog odjeka među rimokatoličkim ali i pravoslavnim svijetom Boke, Primorja i
Crne Gore. Propagandni napisi u rimokatoličkoj štampi, propovijedi u rimoka-
toličkim crkvama i javne manifestacije organizacija Katoličke akcije svakako
su imali jakog odjeka mešu rimokatolicima Srbima i “Latinima” da se poste-
peno i u sve većoj mjeri počinju nacionalno opredjeljivati za hrvatstvo.” (str.
134.) Taj proces se bitno lakše odvijao u Slavoniji i Vojnoj krajini nakon njiho-
vog administrativnog pripajanja banskoj Hrvatskoj. Ključnu ulogu u njemu je
nakon Štrosmajera i Račkog, odigrao dugogodišnji član Starčevićeve Stranke
prava, zagrebački nadbiskup Antun Bauer. U Bosni i Hercegovini nije bilo u
pravom smislu reči nijednog ozbiljnog građanskog ideologa hrvatstva, pa su taj
posao obavljali isključivo klerikalci, predvođeni vrhbosanskim nadbiskupom
Josipom Štedlerom i njegovim naslednikom Ivanom Šarićem. Akciju im je u
značajnoj meri olakšao nagli priliv državnih činovnika i njihovih porodica na-
kon austrougarske okupacije, koji su bili raznih nacionalnosti, ali redovno ri-
mokatoličke vere i spremnih na asimilaciju u novokomponovanu hrvatsku na-
ciju.